10/04/2014 08:29

TINGIM BEK LAIP BILONG PATER PETER VAN ADRICHEM

Yangpela bilolng Pita

(Bilong redim tok bilong yangpela bilong Peter, mi bin yusim wanpela pepa famili bilong em i bin salim. Ol yet i wokim lotu long asples bilong em nau tasol na ol i yusim dispela pepa. Yumi ken stap wanbel wantaim ol.     Na tu mi yusim ol toktok Pita, na Brata John na mi i mekim long taim mipela i bung hamamas long olgeta apinun.)

Mama i karim em long de 22 bilong mun November long yia 1925. As ples em i Naaldwijk long kantri Holland (Netherlands).  Ol i stap 8-pela pikinini. Pita em i nambatri.  Sampela susa i stap laip yet. Na tu planti pikinini bilong ol wantaim famili bilong ol.  Papa em i wanpela farmer. Em i save groim tomato, lettuce, cucumber na kainkain vegetable. Olsem Pita i gat bikpela interest long wok garden. Long olgeta taim bilong laip bilong em yet.

Taim Pita i yangpela boy yet , em i save pinis: em i laik kamap pris na missinari. Em i joinim SVD ( Divine Word Missionaries) na em i go long minor seminari. Nau nambawan wo i start. Ol armi bilong Jemani i bosim Holland. Ol i pasim ol seminari na olgeta seminarian i stap long ples tasol.     Pita i bin tokim mi long dispela taim. Em i gat 18 krismas, na em i wari long ol soldia.  Nogut ol i kisim em na salim em long Jemani bilong wok long ol faktori na farm.  Em i save hait. Wanpela taim ol i kisim em, tasol em i trikim ol, na em i ranawe.  Ol yangpela seminarian bilong ples Naaldwijk ol i nidim tisa bilong skulim ol long tok Latin. Orait Pita i skulim ol. Nogut ol i westim taim bilong ol.  Taim wo i laik pinis (1945) Pita wantaim narapela boi ol i painim rot na ol i kamap long SVD seminari na ol i statim noviciate bilong ol.  Nambawan promis bilong em (vows) olsem Divine Word Misinari, em i mekim long September 1947

Em i stap long major seminary inap long sixpela yia (1946-1951) Sampela stori i go olsem: ol i makim em bilong lukautim ol sampela sikman long seminari. Em i mas givim kaikai long ol olgeta de. Olsem em i save hariap tumas na daunin kaikai bilong em yet, na i bringim kaikai long ol sikman. Dispela pasin bilong kaikai hariap i stap wantaim em bihain tu. Mitupela i sindaun kaikai, tasol Pita i pinis wantu na mi kam bihain.  Tasol em oltaim i wet long mi. Narapela stori em i olsem: taim em i stap long seminari, em i gat bikpela interest long edukesen na we bilong lukautim ol yangpela. Dispela interes tu i no lusim em moa. Em i stap olgeta.

Em i kisim ordinesen olsem pris long 19.8.1951.  Lain bilong ordinesen i bikpela liklik. Ol i stap 16-pela. Wanpela foto bilong dispela ordinesen i hangamap long haus bilong Pita hia long Fatima. Planti pipal i bin lukim. Pita i save askim ol visita: ol inap luksave husait em i Pita yet long dispela piksa.

Klostu olgeta  classmate i kisim misin appointment. Tripela i go long Kongo, wanpela i go Ghana, narapela Philippines,  Japan, Canada. Planti i go long Indonesia. Pita em i gat strongpela laik bilong go long wanpela misin kantri, tasol, sori, ol i makim em bilong stap bek long Holland na tis long minor seminari bilong SVD. Wanpela sumatim bilong em long dispela taim, em i Pater Frans long Kuruk, distrik superior bilong mipela SVD hia long Mt Hagen. Dispela wok bilong skulim ol mangki long minor seminari Pita i mekim inap long fopela yia. Bihain ol bikman bilong SVD i makim em bilong go long Papua Niugini.

Misinari Laip bilong Pita long PNG

Long March 1957 Pita i kamap long Alexishafen, Madang. Em i stap wan mun. Em i go tu long ples Maiwara. Ples i hat, na Pita i no amamas long Maiwara. ( Sori. Em i no save yet, tasol bihain long 33  yia, 1990,  ol i mas salim em long Maiwara bilong kirapim Good Shepherd Seminari.)  Orait, long mun April 1957, Bisop Noser bilong Madang i givim Pita wanpela “temporary appointment” long Fatima. Bisop i tok: yu go stap liklik taim wantaim Pater Mat van Stijn bilong helpim em. Bihain bai mi salim yu long narapela ples. Nau yumi save pinis: dispela “temporary appointment” i bin go go yet na i winim 51 yia.  Nogat wanpela misinari long PNG i bin stap long wanpela ples longtaim olsem Pita i bin stap long Fatima.

Wok bilong Pita long Fatima, stat long 1957, ol bikman bilong yumi, ol ex-student bilong Fatima, ol i bin bin mekim planti stori long em long dispela taim bilong haus krai. Long 1957 Fatima i no hai skul yet. I gat samplea lo gred tasol (standard!).  Pata van Stijn em i dai long 1961 long sik kansa, na Pita i kamap headmaster na chaplain bilong Fatima skul. Yumi ken tok wok bilong Pita long Fatima skul nau i no pinis moa, i go olgeta inap long de em i dai pinis. Tru long 1969 ol kristen bruda i tek ova, tasol stil Pita i wok wok yet bilong helpim ol skul na sapotim ol sumatim. Gavman i onarim Pita long 3-pela medal (1975, 1985, 2000).

Long dispela taim i nogat peris Fatima yet. Yumi stap ananit long Banz.  Pita i wok gut wantaim pris bilong  Banz, na em i go Misa long olgeta hap bilong Waghi. Sapos i nogat pata long wanpela peris o tupela peris, Pita i mas go na lukautim ol kristen. Olsem olgeta pipal nau i save long em.  Minj, Nondugl, Banz, Tupa, Karap.  Em i no save slek long wok. Tasol moa yet em i lukautim ol kristen long Fatima stret. Isi isi planti outstesen i kamap. Na Fatima i kamap olsem peris tru.

Pita em i tingting planti tu long kirapim vokesen bilong ol yangpela man i ken kamap pris. Em i salim planti yangpela i go long seminari. Na ol nambawan pris bilong daiosis i kamap long peris Fatima  tasol (1975). Na bihain tu planti moa i bin kamap. Olsem long 1990 ol bisop i makim Pita bilong statim wanpela nupela major seminari. I nogat gutpela haus. I nogat stafmemba. Olgeta samting nogat. I gat student tasol. Pita i no seksek. Nogat. Em i go long Maiwara, ples hot, na i kirapim Good Shepherd Seminary (College). Bihain long tupela yia ol i muvim seminari i kam long Fatima, na nau em i stap namel long yumi. Pita i stap rector bilong seminary inap long sixpela yia.  Long dispela taim i gat sampela arapela pris i lukautim Fatima peris na mekim wok chaplain long Fatima skul.   Long 1996 Pita i gat 70 yia, na nau em i kam bek pultaim long Fatima peris na Fatima skul. Long dispela 12-pela yia inap long nau, em i mekim moa wok yet long Fatima.

Indai bilong Pita i givim bikpela hevi long yumi, tasol Pita yet em i redi long dispela kain idai. Inap long las minit em i mekim wok pris bilong em. Tru i gat birua, tasol Pita yet i no wari tumas long dispela. Mi las man bilong toktok wantaim Pita. Long Trinde nait em i kam tokim mi long birua i kamap. Tasol em i tok: yumi no ken larim dispela samting i winim yumi. Yumi gohet na mekim wok bilong yumi. Olsem yumi mas stap belisi na skruim gut wok bilong Pita.

Sampela we bilong wok pris na pasin bilong Pita

  1. “Availability”.  Mi pilim dispela tok Inglis i soim gut wok bilong Pita.  Em i redi olgeta taim, de na nait, bilong harim wari bilong ol pipal. Maski em i slip, em i kaikai, em i wok, em i pre: sapos ol i paitim dua bilong em, em i mas welkamim na harim wari bilong ol. pipal
  2. Ol yangpela. Tru em i redi long helpim olgeta pipal, tasol moa yet ol yangpela. Em i laik bringim ol yangpela i kam long Jisas. Em i wari tru baimbai ol i mas i gat gutpela edukesen. Ol felosip long skul em i save go long ol na sapotim ol: Antiok, Divine mercy, Rosa Mystika, charismatik, na tu ol lain bilong narapela lotu.  Na bikpela wari i go long ol lain i bagarapim laip bilong ol yet long kainkain rong pasin. Olsem drag. Bikpela tok profet bilong Pita em i dispela: “Choose Life.” (Deuteronomy).
  3. Em i bilip strong long yumi bungim Jisas long ol sakramen. Olgeta taim em i helpim ol yangpela bilong ol i ken redi long baptais, konpirmasio, komunio, konpesio. Em i wokim program, na litigi. Olgeta nait em i gat narapela lain bilong skulim ol.
  4. Pita i bilip tru long ol pipal. Em i laik kirapim na trenim ol pipal bai ol yet i ken karim wok bilong Sios.  Olgeta mun em i bung wantaim ol katekis, na ol i redim program bilong mun. Olgeta i wok gut wantaim.
  5. Tasol Pita em i no laikim mauswara pasin. Em i save tok strong long ol bilipmanmeri bai ol i no ken haphap kristen tasol. Maski yu  pren bilong em. Sapos yu rong, em i mas hamarim yu na salensim yu. Na long homili bilong em, oltaim em i soim ol pipal hau bai ol i ken mekim Tok bilong God i mas karim kaikai long laip bilong ol. Em i save belhat nogut tru long kainkain gristok. Exampel. Em i save tok: we stap ol tarangu? Ol pikinini bilong yupela yet, sapos yupela i no redi long baim edukesin bilong ol, na tromoim mani long pilai kads o long sampela narapela samting.
  6.  Pita emi man bilong prea na bilong wok. Moningtaim tru em i go long haus lotu, na em i sindaun ananit long liklik lam na i mekim ol pre bilng em.  Bihain em i wok. Em i go go tasol inap lolng nait. Em i no malolo gut. Stil em i no krangk na belhat.
  7. Las: P:ita i no nidim planti samting. Tru, bilong sapotim wok pris bilong em, em i mas baim ol gutpela samting, tasol lolng sait bilong kaikai, klos, holide, em i no gat nid. Em i stap rabisman.

Mi ken mekim planti tok moa, tasol em i inap. Ol dispela i soim hau Pita em i bin bekim singaut bilong bikpela.  Tok bilong God na laip bilong oltaim bilong ol pipal, em i kaikai tru bilong em.  Tude yumi sori tru long em i lusim yumi, tasol moa yet yumi mas tenkim God, em i bin givinm Pita olsen presen tru long ol bilipmanmeri long Waghi.

—————

Back