TINGIM BEK LAIP BILONG PATER PETER VAN ADRICHEM
Yangpela bilolng Pita
(Bilong redim tok bilong yangpela bilong Peter, mi bin yusim wanpela pepa famili bilong em i bin salim. Ol yet i wokim lotu long asples bilong em nau tasol na ol i yusim dispela pepa. Yumi ken stap wanbel wantaim ol. Na tu mi yusim ol toktok Pita, na Brata John na mi i mekim long taim mipela i bung hamamas long olgeta apinun.)
Mama i karim em long de 22 bilong mun November long yia 1925. As ples em i Naaldwijk long kantri Holland (Netherlands). Ol i stap 8-pela pikinini. Pita em i nambatri. Sampela susa i stap laip yet. Na tu planti pikinini bilong ol wantaim famili bilong ol. Papa em i wanpela farmer. Em i save groim tomato, lettuce, cucumber na kainkain vegetable. Olsem Pita i gat bikpela interest long wok garden. Long olgeta taim bilong laip bilong em yet.
Taim Pita i yangpela boy yet , em i save pinis: em i laik kamap pris na missinari. Em i joinim SVD ( Divine Word Missionaries) na em i go long minor seminari. Nau nambawan wo i start. Ol armi bilong Jemani i bosim Holland. Ol i pasim ol seminari na olgeta seminarian i stap long ples tasol. Pita i bin tokim mi long dispela taim. Em i gat 18 krismas, na em i wari long ol soldia. Nogut ol i kisim em na salim em long Jemani bilong wok long ol faktori na farm. Em i save hait. Wanpela taim ol i kisim em, tasol em i trikim ol, na em i ranawe. Ol yangpela seminarian bilong ples Naaldwijk ol i nidim tisa bilong skulim ol long tok Latin. Orait Pita i skulim ol. Nogut ol i westim taim bilong ol. Taim wo i laik pinis (1945) Pita wantaim narapela boi ol i painim rot na ol i kamap long SVD seminari na ol i statim noviciate bilong ol. Nambawan promis bilong em (vows) olsem Divine Word Misinari, em i mekim long September 1947
Em i stap long major seminary inap long sixpela yia (1946-1951) Sampela stori i go olsem: ol i makim em bilong lukautim ol sampela sikman long seminari. Em i mas givim kaikai long ol olgeta de. Olsem em i save hariap tumas na daunin kaikai bilong em yet, na i bringim kaikai long ol sikman. Dispela pasin bilong kaikai hariap i stap wantaim em bihain tu. Mitupela i sindaun kaikai, tasol Pita i pinis wantu na mi kam bihain. Tasol em oltaim i wet long mi. Narapela stori em i olsem: taim em i stap long seminari, em i gat bikpela interest long edukesen na we bilong lukautim ol yangpela. Dispela interes tu i no lusim em moa. Em i stap olgeta.
Em i kisim ordinesen olsem pris long 19.8.1951. Lain bilong ordinesen i bikpela liklik. Ol i stap 16-pela. Wanpela foto bilong dispela ordinesen i hangamap long haus bilong Pita hia long Fatima. Planti pipal i bin lukim. Pita i save askim ol visita: ol inap luksave husait em i Pita yet long dispela piksa.
Klostu olgeta classmate i kisim misin appointment. Tripela i go long Kongo, wanpela i go Ghana, narapela Philippines, Japan, Canada. Planti i go long Indonesia. Pita em i gat strongpela laik bilong go long wanpela misin kantri, tasol, sori, ol i makim em bilong stap bek long Holland na tis long minor seminari bilong SVD. Wanpela sumatim bilong em long dispela taim, em i Pater Frans long Kuruk, distrik superior bilong mipela SVD hia long Mt Hagen. Dispela wok bilong skulim ol mangki long minor seminari Pita i mekim inap long fopela yia. Bihain ol bikman bilong SVD i makim em bilong go long Papua Niugini.
Misinari Laip bilong Pita long PNG
Long March 1957 Pita i kamap long Alexishafen, Madang. Em i stap wan mun. Em i go tu long ples Maiwara. Ples i hat, na Pita i no amamas long Maiwara. ( Sori. Em i no save yet, tasol bihain long 33 yia, 1990, ol i mas salim em long Maiwara bilong kirapim Good Shepherd Seminari.) Orait, long mun April 1957, Bisop Noser bilong Madang i givim Pita wanpela “temporary appointment” long Fatima. Bisop i tok: yu go stap liklik taim wantaim Pater Mat van Stijn bilong helpim em. Bihain bai mi salim yu long narapela ples. Nau yumi save pinis: dispela “temporary appointment” i bin go go yet na i winim 51 yia. Nogat wanpela misinari long PNG i bin stap long wanpela ples longtaim olsem Pita i bin stap long Fatima.
Wok bilong Pita long Fatima, stat long 1957, ol bikman bilong yumi, ol ex-student bilong Fatima, ol i bin bin mekim planti stori long em long dispela taim bilong haus krai. Long 1957 Fatima i no hai skul yet. I gat samplea lo gred tasol (standard!). Pata van Stijn em i dai long 1961 long sik kansa, na Pita i kamap headmaster na chaplain bilong Fatima skul. Yumi ken tok wok bilong Pita long Fatima skul nau i no pinis moa, i go olgeta inap long de em i dai pinis. Tru long 1969 ol kristen bruda i tek ova, tasol stil Pita i wok wok yet bilong helpim ol skul na sapotim ol sumatim. Gavman i onarim Pita long 3-pela medal (1975, 1985, 2000).
Long dispela taim i nogat peris Fatima yet. Yumi stap ananit long Banz. Pita i wok gut wantaim pris bilong Banz, na em i go Misa long olgeta hap bilong Waghi. Sapos i nogat pata long wanpela peris o tupela peris, Pita i mas go na lukautim ol kristen. Olsem olgeta pipal nau i save long em. Minj, Nondugl, Banz, Tupa, Karap. Em i no save slek long wok. Tasol moa yet em i lukautim ol kristen long Fatima stret. Isi isi planti outstesen i kamap. Na Fatima i kamap olsem peris tru.
Pita em i tingting planti tu long kirapim vokesen bilong ol yangpela man i ken kamap pris. Em i salim planti yangpela i go long seminari. Na ol nambawan pris bilong daiosis i kamap long peris Fatima tasol (1975). Na bihain tu planti moa i bin kamap. Olsem long 1990 ol bisop i makim Pita bilong statim wanpela nupela major seminari. I nogat gutpela haus. I nogat stafmemba. Olgeta samting nogat. I gat student tasol. Pita i no seksek. Nogat. Em i go long Maiwara, ples hot, na i kirapim Good Shepherd Seminary (College). Bihain long tupela yia ol i muvim seminari i kam long Fatima, na nau em i stap namel long yumi. Pita i stap rector bilong seminary inap long sixpela yia. Long dispela taim i gat sampela arapela pris i lukautim Fatima peris na mekim wok chaplain long Fatima skul. Long 1996 Pita i gat 70 yia, na nau em i kam bek pultaim long Fatima peris na Fatima skul. Long dispela 12-pela yia inap long nau, em i mekim moa wok yet long Fatima.
Indai bilong Pita i givim bikpela hevi long yumi, tasol Pita yet em i redi long dispela kain idai. Inap long las minit em i mekim wok pris bilong em. Tru i gat birua, tasol Pita yet i no wari tumas long dispela. Mi las man bilong toktok wantaim Pita. Long Trinde nait em i kam tokim mi long birua i kamap. Tasol em i tok: yumi no ken larim dispela samting i winim yumi. Yumi gohet na mekim wok bilong yumi. Olsem yumi mas stap belisi na skruim gut wok bilong Pita.
Sampela we bilong wok pris na pasin bilong Pita
- “Availability”. Mi pilim dispela tok Inglis i soim gut wok bilong Pita. Em i redi olgeta taim, de na nait, bilong harim wari bilong ol pipal. Maski em i slip, em i kaikai, em i wok, em i pre: sapos ol i paitim dua bilong em, em i mas welkamim na harim wari bilong ol. pipal
- Ol yangpela. Tru em i redi long helpim olgeta pipal, tasol moa yet ol yangpela. Em i laik bringim ol yangpela i kam long Jisas. Em i wari tru baimbai ol i mas i gat gutpela edukesen. Ol felosip long skul em i save go long ol na sapotim ol: Antiok, Divine mercy, Rosa Mystika, charismatik, na tu ol lain bilong narapela lotu. Na bikpela wari i go long ol lain i bagarapim laip bilong ol yet long kainkain rong pasin. Olsem drag. Bikpela tok profet bilong Pita em i dispela: “Choose Life.” (Deuteronomy).
- Em i bilip strong long yumi bungim Jisas long ol sakramen. Olgeta taim em i helpim ol yangpela bilong ol i ken redi long baptais, konpirmasio, komunio, konpesio. Em i wokim program, na litigi. Olgeta nait em i gat narapela lain bilong skulim ol.
- Pita i bilip tru long ol pipal. Em i laik kirapim na trenim ol pipal bai ol yet i ken karim wok bilong Sios. Olgeta mun em i bung wantaim ol katekis, na ol i redim program bilong mun. Olgeta i wok gut wantaim.
- Tasol Pita em i no laikim mauswara pasin. Em i save tok strong long ol bilipmanmeri bai ol i no ken haphap kristen tasol. Maski yu pren bilong em. Sapos yu rong, em i mas hamarim yu na salensim yu. Na long homili bilong em, oltaim em i soim ol pipal hau bai ol i ken mekim Tok bilong God i mas karim kaikai long laip bilong ol. Em i save belhat nogut tru long kainkain gristok. Exampel. Em i save tok: we stap ol tarangu? Ol pikinini bilong yupela yet, sapos yupela i no redi long baim edukesin bilong ol, na tromoim mani long pilai kads o long sampela narapela samting.
- Pita emi man bilong prea na bilong wok. Moningtaim tru em i go long haus lotu, na em i sindaun ananit long liklik lam na i mekim ol pre bilng em. Bihain em i wok. Em i go go tasol inap lolng nait. Em i no malolo gut. Stil em i no krangk na belhat.
- Las: P:ita i no nidim planti samting. Tru, bilong sapotim wok pris bilong em, em i mas baim ol gutpela samting, tasol lolng sait bilong kaikai, klos, holide, em i no gat nid. Em i stap rabisman.
Mi ken mekim planti tok moa, tasol em i inap. Ol dispela i soim hau Pita em i bin bekim singaut bilong bikpela. Tok bilong God na laip bilong oltaim bilong ol pipal, em i kaikai tru bilong em. Tude yumi sori tru long em i lusim yumi, tasol moa yet yumi mas tenkim God, em i bin givinm Pita olsen presen tru long ol bilipmanmeri long Waghi.
—————